Leeb-hardheidsmeter
De Leeb-hardheidsmeter wordt momenteel veel gebruikt voor het testen van de hardheid van gietstukken. De Leeb-hardheidsmeter maakt gebruik van het principe van dynamische hardheidsmeting en maakt gebruik van computertechnologie voor miniaturisatie en digitalisering. Het apparaat is eenvoudig en handig in gebruik, de aflezing is intuïtiever en de testresultaten kunnen gemakkelijk worden omgezet in Brinell-hardheidswaarden, waardoor het breed wordt gewaardeerd.
Veel gietstukken zijn middelgrote tot grote werkstukken, waarvan sommige meerdere tonnen wegen, en kunnen niet worden getest met een standaard hardheidsmeter. Voor de precieze hardheidsmeting van gietstukken worden meestal apart gegoten teststaven of testblokken gebruikt die aan het gietstuk zijn bevestigd. Noch de teststaaf, noch het testblok kan het werkstuk zelf echter volledig vervangen. Zelfs als het dezelfde oven voor gesmolten ijzer betreft, zijn het gietproces en de warmtebehandelingsomstandigheden hetzelfde. Door het enorme verschil in grootte zullen de opwarm- en vooral de afkoelsnelheid verschillen. Het is moeilijk om ervoor te zorgen dat beide exact dezelfde hardheid hebben. Om deze reden hechten veel klanten meer waarde aan de hardheid van het werkstuk zelf. Dit vereist een draagbare, nauwkeurige hardheidsmeter om de hardheid van gietstukken te meten. De Leeb-hardheidsmeter biedt hiervoor een oplossing, maar het is wel belangrijk om tijdens het gebruik van de Leeb-hardheidsmeter rekening te houden met de oppervlakteafwerking van het werkstuk. De Leeb-hardheidsmeter stelt namelijk eisen aan de oppervlakteruwheid van het werkstuk.
Brinell-hardheidsmeter
Voor het testen van de hardheid van gietstukken moet een Brinell-hardheidsmeter worden gebruikt. Bij gietstukken van grijs gietijzer met relatief grove korrels moeten, indien mogelijk, de testomstandigheden van 3000 kg kracht en een kogel van 10 mm worden gebruikt. Bij kleinere gietstukken kan ook een Rockwell-hardheidsmeter worden gebruikt.
Gietijzeren onderdelen hebben doorgaans een onregelmatige structuur, grotere korrels en bevatten meer koolstof, silicium en andere onzuiverheden dan staal. De hardheid varieert daardoor in verschillende kleine gebieden of op verschillende punten. De indenter van de Brinell-hardheidsmeter heeft een groter formaat en een groter indrukoppervlak, waardoor de gemiddelde hardheid van het materiaal binnen een bepaald bereik kan worden gemeten. De Brinell-hardheidsmeter heeft daardoor een hogere meetnauwkeurigheid en een kleinere spreiding van de hardheidswaarden. De gemeten hardheidswaarde is representatiever voor de werkelijke hardheid van het werkstuk. Om die reden wordt de Brinell-hardheidsmeter veelvuldig gebruikt in de gieterij-industrie.
Rockwell-hardheid
Rockwell-hardheidsmeters worden ook vaak gebruikt voor het meten van de hardheid van gietijzer. Bij werkstukken met fijne korrels, waar onvoldoende oppervlakte is voor een Brinell-hardheidstest, kan ook een Rockwell-hardheidstest worden uitgevoerd. Voor perlietisch smeedbaar gietijzer, gehard gietijzer en stalen gietstukken kan de HRB- of HRC-schaal worden gebruikt. Als het materiaal niet gelijkmatig is, moeten meerdere metingen worden verricht en de gemiddelde waarde worden genomen.
Shore-hardheidstester
In sommige gevallen, bij grote gietstukken, is het niet toegestaan om het monster te snijden en is het ook niet toegestaan om extra testblokken te gieten voor hardheidsmetingen. In dat geval zal de hardheidsmeting problemen opleveren. De gebruikelijke methode is dan om de hardheid te meten met een draagbare Shore-hardheidsmeter op het gladde oppervlak van het gietstuk nadat het is voltooid. Zo schrijft de gangbare walsnorm in de metallurgische industrie bijvoorbeeld voor dat de Shore-hardheidsmeter moet worden gebruikt voor de hardheidsmeting.
Geplaatst op: 29 december 2022
